Jednym z bardziej rozpoznawalnych budynków w Poznaniu jest, znajdujący się w centrum naszego pięknego miasta, neoromański Zamek Cesarski. Obecnie służy mieszkańcom jako centrum kultury ZAMEK. Jednakże historia tego budynku sięga okrutnego w dziejach narodu polskiego okresu, mianowicie czasu zaborów, kiedy to Poznań znajdował się pod władaniem pruskim. Przez lata swoje siedziby miały tutaj różne instytucje. Nie zawsze był on miejscem dostępnym dla turystów. Zagłębimy się zatem w historię tego wspaniałego obiektu, lecz najpierw trochę informacji na temat jego wyglądu.
Zamek w Poznaniu. Główna atrakcja Dzielnicy Cesarskiej
Budowę zamku cesarskiego rozpoczęto w 1905 roku, a zakończono 5 lat później. Jest to najmłodsza rezydencja monarsza w Polsce. Pomimo iż wybudowano go w XX wieku to swoim wyglądem przypomina średniowieczne zamczysko.
Całkowita wysokość wynosi 75 m. Budynek znajduje się przy ulicy św. Marcina 80/82. Obecnie mieści on 585 pomieszczeń. Powierzchnia gmachu głównego wynosi 25 127,10 m².
Niewiele pozostało do dzisiaj z oryginalnego wyposażenia zamku. Jednym z przedmiotów, które pozostały po Hohenzollernach, jest okazały, pięciotonowy tron dla cesarza. We wnętrzach możemy podziwiać także komnaty i apartamenty, lecz obecnie większość z nich jest użytkowana przez należące do CK teatry i centra sztuki.
Na Dziedzińcu Różanym (nazywanym też Ogrodem Różanym) podziwiać można fontannę lwów, która przetrwała do dzisiaj. Przy północnej elewacji zamku znajduje się zadbany Ogród Zamkowy im. Ofiar Katynia i Sybiru.
Zamek jest głównym budynkiem Dzielnicy Cesarskiej. A czym jest dzielnica cesarska? Jest to kompleks zabytkowych zabudowań znajdujących się w centrum miasta w obrębie ulic świętego Marcina i Fredry. Oprócz naszego zamku należą do niej m.in. Collegium Minus, Teatr Wielki, budynek Akademii Muzycznej czy Ziemstwo Kredytowe. Projekt został stworzony w ostatnich latach XIX wieku.
Budowa zamku w Poznaniu
W roku 1905 z inicjatywy władcy pruskiego Wilhelma II. Architektem był Franz Schwechten. Zamek Cesarski miał być symbolem przynależności Poznania do Niemiec, stąd też można go nazwać symbolem okupacji. Pierwszym i jedynym burgrabią zamku, od 1906 do 1918 roku był ziemianin hrabia Bogdan Hutten-Czapski.
Pierwotny wygląd zamku był nieco inny od tego, który możemy dziś oglądać. W budynku głównym znajdowały się pomieszczenia mieszkalne oraz reprezentacyjne, pokoje dla służby, sypialnie pary cesarskiej, apartamenty książęce, Sala Tronowa, a także kaplica. Można było podziwiać posągi władców i cesarzy.
Na tyłach pałacu znajdował się wspaniały ogród. Na dziedzińcu różanym postawiono fontannę lwów, która jest tam do dzisiaj. Od ulicy głównej Zamek Cesarski w Poznaniu był oddzielony podwórzem otoczonym żelaznym płotem. Ogrody również były zamknięte.
Podczas walk w powstaniu wielkopolskim w piwnicach zamku znajdowały się schrony oraz kuchnie, w których przygotowywano posiłki dla walczących.
Zamek Cesarski po odzyskaniu niepodległości
Odrodzone państwo polskie nie myślało o rozbiórce symbolu dominacji pruskiej nad Polską. Po zakończeniu I wojny światowej Zamek Cesarski w Poznaniu stał się własnością skarbu państwa i został użytkowany. Nie był jednak jeszcze atrakcją turystyczną miasta. Przez okres swojego istnienia mieściło się tu Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej, którego celem było doprowadzenie do zintegrowania Wielkopolski z pozostałymi ziemiami odrodzonego państwa. Pełnił również funkcję rezydencji, w której przebywali ówcześni polscy prezydenci podczas swoich delegacji w Poznaniu.
W Zamku Cesarskim mieściły się również niektóre oddziały Uniwersytetu Poznańskiego. Działał tu wówczas m.in. Wydział Matematyczny Uniwersytetu Poznańskiego, którego absolwenci złamali w latach 30-tych XX wieku kod maszyny szyfrującej Enigma. Znajdowały się tutaj także organizacje studenckie, redakcje kilku czasopism czy kluby harcerskie i sportowe.
W latach 1934-1935 z zamku wywieziono tron i umieszczono go w katedrze gnieźnieńskiej. Do Poznania powrócił on dopiero w latach 90 XX wieku.
Gabinet Hitlera w Poznaniu
Po wybuchu działań wojennych pałac cesarski ponownie stał się symbolem okupacji, gdyż był użytkowany jako rezydencja Adolfa Hitlera. Rozpoczęto jego przebudowę na styl podobny do nazistowskiego, zmieniono układ części pomieszczeń. We wnętrzu znajdował się gabinet Hitlera przeznaczony dla wodza nazistów, który wyglądał identycznie jak ten w jego kancelarii w III Rzeszy. Specjalnie dla niego dobudowano balkon na wieży, z którego miał przemawiać do tłumu. To właśnie w czasach hitlerowskich dobudowano wejście od ulicy św. Marcina. Pomimo iż budynek był przeznaczony dla Fuhrera to on sam najprawdopodobniej nigdy nie przebywał w poznańskim zamku.
W 1945r. mieścił się tutaj obóz przejściowy dla jeńców niemieckich.
Losy po 1945 r. Od Zamku Cesarskiego po CK Zamek
Jaki los czekał Zamek Cesarski w Poznaniu w starciu z nowym systemem politycznym? Powojenne władze Polski początkowo rozważały zburzenie zamku z uwagi na jego niechlubne pochodzenie, były też zamysły przebudowy obiektu na styl socrealistyczny, jednak zrezygnowano z obu pomysłów. Z sal usunięto symbole nazistowskie. Zmieniono dekoracje niektórych sal, rozebrano uszkodzony szczyt wieży obniżając nieco jej wysokość.
W 1948 roku Zamek Cesarski przemianowany został na Nowy Ratusz i stał się siedzibą Miejskiej Rady Narodowej. 14 lat później zyskał miano Pałacu Kultury. W okresie PRL-u działały tutaj różne organizacje młodzieżowe. W 1979 roku zamek w Poznaniu został wpisany do rejestru zabytków.
Obecnym właścicielem całego obiektu jest Centrum Kultury ZAMEK.
Zamek Cesarski w Poznaniu – Zwiedzanie
Zamek cesarski w Poznaniu oferuje mnóstwo atrakcji. Działają tutaj m.in. Teatr Animacji, Centrum Sztuki Dziecka, Centrum Praktyk Edukacyjny i Kino Pałacowe. Organizowane są także przeróżne projekty takie jak Festiwal muzyczny ETHNO PORT Poznań czy filmowy Międzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych OFF CINEMA.
Na co dzień CK ZAMEK jest otwartym miejscem, do którego wejść może każdy, aby uczestniczyć w organizowanych wydarzeniach, obejrzeć zamkowe wnętrza czy też po prostu odpocząć. W ciągu roku instytucję odwiedzają setki tysięcy osób. Zamek Cesarski w Poznaniu można zwiedzać codziennie w godzinach 11-19. W każdym miesiącu odbywa się Niedziela na zamku, w czasie której można zwiedzić zamek w obecności certyfikowanego przewodnika. Niedziele na zamku są dniem otwartym, wolnym od opłat. Również raz w miesiącu CK ZAMEK zaprasza na Nocne zwiedzanie. Jest to okazja do obejrzenia budynku w godzinach wieczornych.
Na dziedzińcu wewnętrznym znajduje się przyjemny skwerek, gdzie w sezonie letnim często odbywają się koncerty i projekcje filmowe.
Od 2002 Zamek Cesarski w Poznaniu jest głównym miejscem prezentacji sztuki w ramach Międzynarodowego Triennale Rzeźby. W tym samym roku otwarto tutaj również Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956.
