Stare Miasto, wbrew swojej nazwie, nie jest najstarszą częścią Poznania. To część miasta lokacyjnego, budowanego od połowy XIII wieku, z zachowanym średniowiecznym planem urbanistycznym. Kamienice przebudowywano i odbudowywano po II wojnie światowej głównie w stylach renesansowym i barokowym. Niekwestionowaną perłą Starego Miasta jest Ratusz w swej XVI-wiecznej szacie, ze słynną wschodnią loggią i niesamowitą salą renesansową. Jednak tym, co przyciąga najwięcej gości przed fasadę Ratusza, są koziołki, bodące się na wieży codziennie w samo południe przy dźwiękach miejskiego hejnału. Dziś ratusz nie służy już radzie miasta, w jego wnętrzach posadowiło się Muzeum Historii Miasta Poznania. Przed ratuszem ustawiono już w średniowieczu dawny słup hańby, czyli pręgierz zwieńczony figurą kata, który od dawna nie służy do wykonywania kar. Dziś jest jednym z najpopularniejszych miejsc spotkań prawdziwych poznaniaków. Na Rynku znajdziemy także Wagę Miejską, służącą niegdyś jako urząd miar, studzienkę Bamberki upamiętniającą osadników z południa Niemiec czy niezwykle charakterystyczne domki budnicze, w miejscu których pierwotnie znajdował się targ rybny, a dziś jest to podstawowe miejsce sprzedaży pamiątek miejskich.
W okalających rynek kamieniczkach niegdyś mieszkali bogaci kupcy, ale oprócz mieszczańskich kamienic, znajdziemy także reprezentacyjne pałace możnych – jak wspaniały pałac Działyńskich, który obecnie służy Polskiej Akademii Nauk czy pałac Górków będący siedzibą Muzeum Archeologicznego z wystawą początków państwowości oraz kolekcją starożytnego Egiptu, której chlubą są najprawdziwsze mumie i obelisk faraona Ramesa II. Warto zwrócić również uwagę na znajdujące się w kamieniczkach muzea – Instrumentów Muzycznych, gdzie wśród ponad 2,5 tys. eksponatów obejrzymy zarówno prymitywne piszczałki, pianole, bogatą kolekcję skrzypiec, jak również katarynki, pozytywki oraz statuetkę Oscara Jana A.P. Kaczmarka; Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza z pokaźną kolekcją poświęconą życiu i twórczości pisarza oraz bijące rekordy popularności Rogalowe Muzeum Poznania, w którym na własne oczy można zobaczyć jak przyrządza się poznański przysmak. W śródrynkowej zabudowie znajdują się kolejne muzea – Wielkopolskie Muzeum Wojskowe z bogatą kolekcją broni, mundurów i odznaczeń, Muzeum Powstania Wielkopolskiego przedstawiające zwycięską drogę do niepodległości naszego regionu oraz Galerię Miejską Arsenał prezentującą sztukę współczesną w systemie wystaw czasowych. W ramach tej ostatniej działa także Fotoplastykon, w którym można zobaczyć zdjęcia Poznania sprzed lat.
Ponad Rynkiem, na szczycie Wzgórza Przemysła wznoszą się mury odbudowanego w ostatnich latach Zamku Królewskiego. Z jego wieży można podziwiać widoki miasta, a we wnętrzach kolekcję Muzeum Sztuk Użytkowych z jajem, które przez lata było przypisywane słynnemu warsztatowi Faberge oraz serwisem łabędzim Augusta III Mocnego. Naprzeciw zamku znajduje się klasztor i kościół Franciszkanów słynący z przepięknej snycerki oraz cudownego obrazu Matki Boskiej, w cudy wielmożnej Pani Poznania. Z kolei w klasztornych podziemiach niemała gratka dla miłośników makiet – dwie misternie wykonane makiety przedstawiające gród z X wieku oraz XVI-wieczny Poznań.
Udając się w kierunku południowym od płyty Rynku na końcu ulicy Świętosławskiej znajduje się bodaj najpiękniejszy barokowy kościół w Polsce – poznańska fara znana nie tylko z zapierającego dech w piersiach bogactwa dekoracji, ale także słynnych organów mistrza Ladegasta. Latem można posłuchać ich codziennie w trakcie darmowych koncertów (od września do czerwca tylko w soboty). Kościół został wybudowany w XVII w. dla jezuitów, którzy oprócz wspaniałej świątyni wznieśli także kompleks budynków o charakterze mieszkalno-edukacyjno-użytkowym. Znakomita ich większość służy dziś jako Urząd Miasta, a w dawnej szkole jezuickiej swoją siedzibę nadal ma szkoła – baletowa.
Po przeciwległej stronie Rynku już od średniowiecza osiedlali się Żydzi. Ich dzielnicę, choć niedużą powierzchniowo, liczebnie zamieszkiwało do 25% populacji miejskiej. Kwartał ten ograniczony był ulicami: Szewską, Stawną i Wroniecką, zaś centrum wyznaczało skrzyżowanie ulic Żydowskiej z Dominikańską, przy którym znajdowały się najstarsze synagogi, biblioteka czy Dom Starców. Dziś z dawnego bogactwa nie zostało wiele – z licznych synagog przetrwała tylko najmłodsza, przerobiona w trakcie II Wojny Światowej przez okupanta na basen. Niegdysiejsze urzędy zostały przebudowane na mieszkania, a na parterach kamieniczek posadowiły się liczne kawiarnie i puby. Tylko Dom Gminy znowu pełni dawną funkcję.
Ważniejsze adresy:
Muzeum Historii Miasta Poznania (Ratusz), Stary Rynek 1, tel.: 61 85 68 193
http://www.mnp.art.pl/oddzialy/muzeum-historii-miasta-poznania/
Rogalowe Muzeum Poznania, Stary Rynek 41/2 (wejście od ul. Klasztornej 23),
tel.: 690 077 800
http://rogalowemuzeum.pl/
Muzeum Instrumentów Muzycznych, Stary Rynek 45, tel.: 61 85 68 178
http://www.mnp.art.pl/oddzialy/muzeum-instrumentow-muzycznych/
Muzeum Powstania Wielkopolskiego, Stary Rynek 3, tel.: 61 8517 28
http://www.wmn.poznan.pl
Galeria Miejska Arsenał (oraz Fotoplastykon), Stary Rynek 6, tel.: 61 852 95 02
http://www.arsenal.art.pl/
Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, Stary Rynek 84, tel.: 61 852 89 71
http://www.bracz.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=268&Itemid=45
Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, Stary Rynek 9, tel.: 61 85 26 739
http://www.mnp.art.pl/oddzialy/wielkopolskie-muzeum-wojskowe/
Muzeum Sztuk Użytkowych (Zamek Królewski), Góra Przemysła 1, tel.: 61 85 68 182
http://www.mnp.art.pl/oddzialy/muzeum-sztuk-uzytkowych/
Muzeum Archeologiczne, ul. Wodna 27, 61-781 Poznań, tel. 61 852 82 51
http://www.muzarp.poznan.pl
Fara Poznańska, ul. Klasztorna 11, tel.: 61 852 69 50
http://www.fara.archpoznan.pl/